PZL.23 Karaś – polski zwinny międzywojenny bombowiec rozpoznawczo-rozpoznawczy
PZL.23 Karaś, nazwany na cześć karasia, jest kamieniem milowym w polskim lotnictwie lat 30. XX wieku – smukły, całkowicie metalowy jednopłatowiec, który łączył w sobie możliwości bombardowania i rozpoznania dla Polskich Sił Powietrznych. Oblatany po raz pierwszy 1 kwietnia 1934 roku i wprowadzony do służby w 1936 roku, służył jako podstawowy polski lekki bombowiec i samolot kooperacyjny aż do wybuchu II wojny światowej.
Powstaje nowoczesny jednopłat
Odchodząc od konstrukcji dwupłatowców z lat 20. XX wieku, Karaś charakteryzował się dolnopłatem wolnonośnym z całkowicie metalowym, duraluminiowym poszyciem. Zaprojektowany przez Stanisława Praussa w Państwowych Zakładach Lotniczych (PZL), Karaś czerpał inspirację z przerwanego projektu samolotu pasażerskiego PZL.13, aby zapewnić lepszą aerodynamikę i trwałość. Wczesne wersje produkcyjne PZL.23A były napędzane silnikiem Bristol Pegasus IIM2 (do 670 KM), natomiast ostateczny wariant PZL.23B otrzymał bardziej niezawodny silnik Pegasus VIII (do 720 KM).
Inżynieria skoncentrowana na załodze
Karaś, mieszczący trzyosobową załogę – pilota, obserwatora/bombardiera i tylnego strzelca – posiadał całkowicie zamkniętą kabinę pilota z ogrzewaniem i wentylacją, a także dolną gondolę do nalotów bombowych i obserwacji z dołu. Stałe podwozie, wyposażone w pneumatyczne amortyzatory Avia, pozwoliło zaoszczędzić na prędkości kosztem wytrzymałości, umożliwiając operacje z trudnych terenów. Niezawodny układ hydrauliczny i wszechstronny wyrzutnik bombowy umożliwiały przenoszenie lekkich bomb, bomb głębinowych i sprzętu fotograficznego.
Do walki: Kampania 1939
Do września 1939 roku około 140 samolotów PZL.23 służyło na froncie. 2 września samotny Karaś z 21. Eskadry przeprowadził pierwszy aliancki nalot bombowy na terytorium Niemiec, atakując fabrykę w Ochławiu. Pomimo odwagi załóg – często atakujących kolumny pancerne na małej wysokości – niewielka prędkość (maks. ~365 km/h), lekkie opancerzenie i brak eskorty myśliwców doprowadziły do dużych strat: do końca miesiąca zniszczono około 86% floty, choć tylko 67 samolotów padło bezpośrednio ofiarą ostrzału wroga.
Dziedzictwo powojenne i odrodzenie entuzjastów
Choć żaden z nich nie przetrwał do dziś, Karaś żyje nadal w modelach w skali, eksponatach muzealnych i relacjach z czasów wojny. Jego innowacyjna konstrukcja jednopłatowca wpłynęła na kolejne typy PZL – przede wszystkim na eksportowy model PZL.43 „Czajka”. Historycy lotnictwa chwalą Karasia za połączenie tradycyjnej prostoty dwupłatowca z nowoczesną, całkowicie metalową konstrukcją, co czyniło Polskę liderem w międzywojennym projektowaniu samolotów.
Noś ducha Karasia: Ekskluzywna kolekcja koszulek
Uchwyć śmiałość ducha PZL.23 Karaś dzięki naszej ekskluzywnej linii koszulek. Każdy wzór, ozdobiony oryginalnymi, ręcznie rysowanymi ilustracjami tego kultowego bombowca rozpoznawczego, podkreśla smukłe linie i historyczne znaczenie samolotu. Niezależnie od tego, czy jesteś pasjonatem lotnictwa wojskowego, entuzjastą historii, czy dumnym Polakiem, te koszulki pozwolą Ci nosić element innowacji lotniczych lat 30. XX wieku, gdziekolwiek jesteś.
Wyróżnij się na ziemi tak odważnie, jak Karaś w przestworzach — poznaj naszą kolekcję PZL.23 Karaś już dziś!
